Dieta Dukana należy do najbardziej popularnych diet i metod redukcji masy ciała. Nazwa pochodzi od nazwiska Pierre Dukana, francuskiego internisty, który od ponad 30 lat specjalizuje się w dietetyce. Jest to dieta wysokobiałkowa, ponieważ udział białka stanowi 36% energii całodziennej i jest dwukrotnie wyższy niż przewidują normy bezpieczeństwa. W początkowej, czyli pierwszej fazie, dieta zakłada całkowite wyeliminowanie, a następnie znaczne ograniczenia węglowodanów i tłuszczów, przy znacznym zwiększeniu białka w diecie.
Na czym polega dieta Dukana?
Dieta opracowana przez Pierre Dukana składa się z czterech, różnej długości faz. W każdej z nich należy korzystać z określonych produktów w wyznaczonych bądź nieograniczonych ilościach. Najważniejsze zalecenia odnośnie poszczególnych faz są następujące:
- Pierwsza faza tzw. uderzeniowa, ataku lub proteinowa, trwa od dwóch do dziesięciu dni, w zależności od liczby kilogramów do „zrzucenia”. W fazie tej wolno spożywać bez ograniczeń ilościowych 72 produkty pochodzenia zwierzęcego, a aby uniknąć zaparć zaleca się spożywanie każdego dnia dwóch łyżek otrąb lub po głównych posiłkach oleju rafinowanego.
- Druga faza diety Dukana, tzw. naprzemienna, trwa 7 dni na każdy kilogram do „zrzucenia”. W tej fazie są dni, w których można spożywać tylko znajdujące się na liście wysokobiałkowe produkty pochodzenia zwierzęcego, oraz dni, w których spożywa się również warzywa – jedno i drugie do woli.
- Trzecia faza to tzw. faza utrwalania wagi po osiągnięciu jej docelowego poziomu. Poza produktami białkowymi i warzywami z poprzednich dwóch faz, wolno spożywać dodatkowo ograniczone ilości innych wybranych produktów, np. owoców, żółtego sera czy niektórych produktów bogatych w błonnik. Trzeci etap powinien trwać 10 dni na każdy utracony kilogram, czyli miesiąc na każde zgubione 3 kilogramy.
- W fazie czwartej, tzw. fazie stabilizacji, trwającej do końca życia, zaleca się normalny sposób odżywiania bez jakichkolwiek ograniczeń jakościowych w wyborze, pod warunkiem stosowania się do trzech kluczowych zasad: jednego zawsze tego samego dnia, w tygodniu należy jeść tylko produkty białkowe z listy podanej dla fazy uderzeniowej, konieczna jest choćby minimalna aktywność fizyczna – pokonywanie krótkich dystansów zamiast samochodem i nie korzystanie z windy, codziennie należy spożywać 3 łyżki otrąb owsianych.
Jakie są efekty uboczne stosowania diety Dukana?
Dieta Dukana niesie za sobą wiele zagrożeń, zwłaszcza przy długotrwałym zastosowaniu. Do najważniejszych minusów diety należą:
Kwasica ketonowa
W wyniku ograniczenia ilości węglowodanów organizm jest zmuszony do czerpania energii z innych źródeł, a przede wszystkim z tłuszczu. Produktem ubocznym spalania tłuszczów są ciała ketonowe, a ich kumulacja prowadzi do wzrostu kwasowości krwi, określanej jako kwasica ketonowa.
Zmęczenie i zaburzenia koncentracji
Ketony w zastępstwie glukozy stają się źródłem energii miedzy innymi dla ośrodkowego układu nerwowego co prowadzi nie tylko do zmniejszenia odczuwania głodu, ale powoduje uczucie zmęczenia i zaburza koncentrację.
Szybszy postęp niewydolności nerek
Dieta Dukana jest zdecydowanie przeciwwskazana dla osób z jakąkolwiek niedomogą nerek. Na etapie utajonej niewydolności nerek, tak ogromna podaż białka może znacznie zmniejszyć ilość czynnych nefronów (głównie uszkadzające są aminokwasy siarkowe) i przyspieszyć rozwój niewydolności nerek. Nie każdy stosujący dietę bogatobiałkową od razu narażony jest na niewydolność nerek. Nie można mieć jednak pewności czy organizm, choć z trudem, poradzi sobie z nadmiarem białka, czy też za odchudzanie będzie trzeba zapłaci wysoką cenę – trwałego uszczerbku na zdrowiu.
Kamica nerkowa i kamica pęcherzyka żółciowego
W związku z obecnością zwiększonej ilości metabolitów białka, zwiększonej ilości cholesterolu i zakwaszenia organizmu łatwiej dochodzi do tworzenia się kamieni, zarówno w układzie moczowym, jak i w pęcherzyku żółciowym.
Dna moczanowa
Nadmiar protein powoduje zwiększoną produkcję kwasu moczowego i moczanów, które krystalizują w stawach (a także w innych narządach pod postacią kryształków moczanów sodu). Kryształy te wywołują zapalenie i bardzo bolesne napady dny moczanowej. Podstawą leczenia dny moczanowej jest unikanie nadmiaru białka w diecie.
Szybszy postęp miażdżycy
Dieta zakłada spożywanie dużych ilości białka, zarówno zwierzęcego jak i chudszego. Niemniej jednak, należy pamiętać, że każde, nawet najchudsze mięso bez widocznego kawałka tłuszczu, zawiera go całkiem sporo. Mięso zwierzęce bogate jest w nasycone kwasy tłuszczowe, które są substratem do produkcji cholesterolu – wybitnie miażdżyco twórczego czynnika. Ponadto niedobór witamin i mikroelementów i nienasyconych kwasów tłuszczowych o działaniu antyutleniającym sprawia, że cząsteczki cholesterolu LDL stają się bardziej agresywne i łatwiej wnikają w ściany tętnic, budując blaszki miażdżycowe.
Wzrost ciśnienia tętniczego krwi
Do wzrostu ciśnienia krwi dochodzi pośrednio w wielu mechanizmach. Nadmiernej podaży białka często towarzyszy nadmiar soli, która aby wydalić zbędne jony sodu i metabolity przemiany białek powoduje zwiększenie wypełnienia naczyń wodą i tym samym wzrost ciśnienia krwi. Wzrastające ciśnienie krwi może też być sygnałem rozpoczynającej się niewydolności nerek.
Szybszy postęp osteoporozy
Może się wydawać dziwne, że w diecie bogatej w nabiał występuje ryzyko wystąpienia osteoporozy. Badania opisane w literaturze fachowej potwierdziły, że zwiększone spożycie białka, zwiększa jednocześnie wydalanie wapnia. Nadmiar ciał ketonowych, który pociąga za sobą nadmierne wydalanie wody, powoduje zakwaszenie organizmu, mobilizację wapnia z kości i jego ucieczkę z moczem.
Niedobór licznych witamin i mikroelementów, nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika i innych składników niezbędnych do prawidłowego działania wszystkich układów i narządów
Witaminy i mikroelementy mają silny potencjał przeciwutleniaczy, co oznacza, że wspomagają eliminację wolnych rodników – często o działaniu zapalnym, miażdżycowym, rakotwórczym, przyspieszającym starzenie się organizmu. Brak błonnika w diecie powoduje zaparcia.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) już od kilkunastu lat apeluje, aby ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa. Statystyki wyraźnie pokazują, że osoby, które spożywają czerwone mięso w większych ilościach częściej chorują na miażdżycę, choroby metaboliczne oraz nowotwory. Narażeni na te choroby są zwłaszcza Ci, którym w diecie towarzyszy znikoma ilość warzyw i owoców.
Mimo tych wielu wad w diecie Dukana można znaleźć też kilka pozytywnych aspektów, w tym:
- brak konieczności liczenia kalorii i brak ograniczeń ilościowych w dozwolonych produktach
- zalecenie dotyczące zwiększenia spożycia ryb tłustych, które są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny Omega3 (jednak polska wersja diety Dukana, ze względów ekonomicznych, zwykle opiera się na mięsie i nabiale)
- konieczność picia wody, która jest niezbędnym elementem każdej diety odchudzającej
- ograniczenie spożycia soli kuchennej.
Możliwość spożywania nieograniczonych ilości dozwolonych produktów jest z pewnością zachętą dla osób, które obawiają się stałego uczucia głodu i konieczności liczenia kalorii. Mimo, że jest to dieta niskokaloryczna, w której dozwolone są wyłącznie produkty chude z ograniczoną zawartością tłuszczu, przeciętny człowiek nie jest w stanie zjeść dużych ilości produktów głównie białkowych.
Dieta Dukana jest dietą monotonną, wymagająca wielu wyrzeczeń. Jedzenie na zmianę mięsa, jaj, twarogu czy jogurtów, bardzo szybko może się znudzić, nawet w przypadku, gdy ktoś bardzo lubi te produkty. Taka monotonia może powodować trudności w realizacji zaleceń diety, a w ostateczności zaprzestanie jej stosowania – a w tym przypadku efekt jojo jest gwarantowany.
Podsumowanie
Dieta Dukana pozwala na szybką utratę masy ciała, jest więc dietą skuteczną. Trzeba jednak pamiętać o tym, aby odchudzanie nie było celem samym w sobie, lecz drogą prowadzącą do poprawy wyglądu i co ważniejsze, polepszenia stanu zdrowia. Chcemy doraźnych i szybkich efektów, zapominając o tym, że na zbędne kilogramy pracowaliśmy często przez wiele lat. Oczekiwania, że bezszkodowo pozbędziemy się ich w kilka dni czy tygodni mogą okazać się dla nas zgubne. Jedyne skuteczne i zdrowe lekarstwo na otyłość to dobrze zbilansowana dieta o zmniejszonej wartości kalorycznej. Zasady zdrowego odżywiania, spożywanie produktów, które dostarczą potrzebne składniki odżywcze, a także wysiłek fizyczny to najskuteczniejsza i najzdrowsza droga do utraty zbędnych kilogramów.