Dieta eliminacyjna – kiedy ma sens?

Zbilansowana dieta dostarcza wszystkich składników odżywczych, które są niezbędne dla organizmu do zaspokojenia potrzeb żywieniowych. Opiera się ona na Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej IŻŻ. Tymczasem w Polsce, stają się coraz bardziej popularne diety eliminacyjne, czyli diety które wykluczają z codziennego jadłospisu dany produkt lub grupę produktów. O ile zbilansowana dieta opiera się na każdym szczeblu piramidy IŻŻ, to dieta eliminacyjna, któryś z tych szczebli usuwa. Powody bywają różne: moda, etyka lub zdrowie. Jakie są rodzaje takich diet i czy mają one sens?

Najbardziej popularna jest dieta bezmięsna – czyli dieta wegetariańska lub semi-wegetariańska, jeśli w menu znajdują się ryby. Wykluczenie mięsa z diety łączy się z ryzykiem niedoboru witaminy B12, żelaza oraz kwasu foliowego, co może skutkować niedokrwistością. Ryzyko to wynika z niskiej biodostępności niehemowego żelaza, przyjmowanego z produktów roślinnych.

Kolejną równie rozpowszechnioną dietą, jest dieta bezlaktozowa. Polega ona na wykluczeniu wszystkich produktów mlecznych, za wyjątkiem fermentowanych napojów mlecznych, które nie zawierają laktozy. Produkty mleczne są znakomitym źródłem wapnia, a ich całkowite wyeliminowanie doprowadzi do niedoboru tego cennego składnika mineralnego. Oczywiście wapń można znaleźć m. in. w roślinach strączkowych czy w orzechach laskowych, natomiast jego przyswajalność z tych produktów jest o wiele słabsza niż w przypadku produktów zwierzęcych. Konsekwencją stosowania diety bezlaktozowej może być osteoporoza, hipokalcemia, a także szybkie męczenie się, ogólne pogorszenia samopoczucia i depresja.

Innymi rodzajami diet eliminacyjnych, które są bardzo popularne to np. diety bezglutenowe czy bezjajeczne. Jak w przypadku poprzednich, jeśli nie występuje konieczność stosowania wykluczenia danego produktu lub grupy produktów, mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych i pogorszenia stanu zdrowia.

Ale kiedy diety eliminacyjne mają sens? Kiedy mogą być dietami leczniczymi?


Otóż mogą być stosowane także w celach diagnostycznych, gdy podejrzewana jest alergia pokarmowa i stopniowo usuwane są z jadłospisu produkty, które mogą ją powodować. Stosowane są również po zdiagnozowaniu przyczyny alergii czy nietolerancji, wówczas następuje wykluczenie już konkretnych produktów, które są odpowiedzialne za reakcję nadwrażliwości. W trakcie odstawiania produktów prowadzona jest obserwacja, stwierdzająca następującą poprawę lub jej brak.

Istnieją również metody diagnostyczne wykrywająca alergie pokarmowe – testy skórne lub testy z krwi. Testy te polegają na oznaczeniu przeciwciał IgE dla głównych alergenów, a wykonać je można w większości laboratoriów. Ponadto coraz częściej występuje nadwrażliwość IgG zależna, wymagające zastosowania diety eliminacyjno – rotacyjnej. Zaletą diety eliminacyjnej jest pozbycie się objawów na tle alergii lub nietolerancji. Prawidłowo skomponowana dieta eliminacyjna nie powinna stanowić zagrożenia dla zdrowia, nawet gdy jest stosowana kilka lat czy całe życie. Zdarza się, że konieczna jest suplementacja, podczas gdy z jadłospisu zostaje wykluczone podstawowe źródło składników odżywczych.

Każdą dietę eliminacyjną, niezależnie od powodu jej stosowania, warto skonsultować z dietetykiem, w celu odpowiedniego jej zbilansowania.

dietkkka (1)

Bibliografia:
Jarosz M.: Praktyczny podręcznik dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia 2010
Kaczmarski M., Maciorkowska E., Jastrzębska J.: Alergia i nietolerancja pokarmowa u dzieci. Rola diety eliminacyjnej. Alergia Astma Immunologia. 1996, 1, 7-11
http://www.izz.waw.pl/pl/strona-gowna/3-aktualnoci/aktualnoci/555-naukowcy-zmodyfikowali-zalecenia-dotyczace-zdrowego-zywienia (5.06.2016)