W związku ze zbliżającym się światowym Dniem osteoporozy, pragnę przedstawić dietetyczne metody na utrzymanie mocnych kości oraz dzięki temu lepszej jakości życie.
W każdym wieku oraz niezależnie od płci należy dbać o odpowiednie odżywianie oraz kondycje swojego ciała, aby uchronić się przed chorobami cywilizacyjnymi. Jedną z nich jest osteoporoza.
Osteoporoza to choroba, polegająca na zmniejszaniu się gęstości i jakości kości, co w konsekwencji powoduje osłabienie całego szkieletu oraz zwiększonej podatności na złamania.
Kości to żywa tkanka, która w trakcie naszego rozwoju ulega licznym zmianom. W okresie dzieciństwa oraz dorastania dominuję tworzenie nowych komórek do uzyskania docelowej masy szkieletu uwarunkowanej genetycznie. U osób dorosłych oraz starszych dominuję utrata masy kostnej oraz procesy naprawcze.
Istnieje szereg czynników, które sprzyjają rozwojowi osteoporozy, należą do nich: płeć żeńska, wiek powyżej 50 roku życia, menopauza, nieodpowiednia dieta, palenie tytoniu, nadużywanie kawy, napojów gazowanych oraz alkoholu, niska aktywność fizyczna, szczupła budowa, uwarunkowania rodzinne. Nie poznano dotąd jednej konkretnej przyczyny zachorowalności na osteoporozę, nasze zachowania zdrowotne w każdym wieku mają wpływ na jej ewentualny rozwój , dlatego też istotna jest wczesna profilaktyka.
Głównym budulcem kości są białka, wapń oraz inne składniki mineralne. Ta specyficzna budowa sprawia, że odpowiednie odżywianie stanowi kluczowy element w profilaktyce osteoporozy. Celem diety jest spowolnienie procesu demineralizacji szkieletu, dzięki odpowiedniej podaży wapnia i poprawie wchłaniania składników mineralnych.
Wapń jest najważniejszym składnikiem, kości, nadaje im wytrzymałość, ma również znaczenie w prawidłowej pracy układu nerwowego oraz mięśniowego. W zależności od wieku ilość wapnia dostarczanego w diecie różni się znacznie i tak: największe zapotrzebowanie występuję u dzieci, młodzieży dorastającej (700-1300mg/db) oraz osób starszych. Młody organizm potrzebuje wapnia do rozwoju, budowy nowych komórek i wysycenia kośćca, u osób starszych zwiększone zapotrzebowanie wynika ze zmniejszonej zdolności przyswajania wapnia z diety i wynosi ok. 1000-1300mg. Średnia dzienna podaż wapnia nie powinna być niższa niż 1000mg/db.
Najlepszym źródłem wapnia w diecie są produkty nabiałowe takie jak: mleko, przetwory mleczne: sery, jogurty, kefiry itp. Innymi produktami, które mogą wzbogacić naszą dietę w wapń są: zielone warzywa, owoce (np. suszone morele), ryby, orzechy brazylijskie, migdały, produkty zbożowe. Na rynku istnieją produktu wzbogacone w wapń, głównie jest to żywność ze specjalnym przeznaczeniem dla wegetarian lub dla osób nie tolerujących mleka krowiego tj. mleko sojowe, tofu.
Ważną kwestią dla każdego kto dba o odpowiednią podaż wapnia w diecie jest jego biodostępność czyli zdolność do przyswajania składnika odżywczego przez organizm. Niektóre składniki występujące naturalnie w pożywieniu mogą osłabiać przyswajanie wapnia, wymienić należy tu głównie fityniany występujące w warzywach zielono liściastych np. w szczawiu, które powodują, że wapń w nich zawarty nie przyswaja się. Innymi czynnikami utrudniającymi przyswajanie, ale również powodujące utratę wapnia z organizmu jest kofeina oraz dieta bogata w sód.
Składnikiem, który wspomaga wchłanianie wapnia jest witamina D, jest ona niezbędna dla funkcjonowania układu kostnego oraz zachowania równowagi wapniowo-fosforanowej w organizmie.
W produktach spożywczych występuję w niewielkich ilościach głównie w nabiale, tranie, wątrobie, grzybach oraz drożdżach. Głównym źródłem tej witaminy jest synteza skórna, dlatego codziennie należy przebywać na świeżym powietrzu oraz poddawać ekspozycji na promienie słoneczne swoje ciało przez 10 do 20 minut aby ją absorbować. Szczególną troską w stosunku do dostarczania witaminy D należy otoczyć dzieci, które w trakcie intensywnego wzrostu potrzebują odpowiedniej ilości zarówno wit.D oraz wapnia oraz zapobiegając krzywicy ; oraz osoby starsze, których zdolności przyswajania są wapnia są znacznie zmniejszone a osoby te rzadziej wychodzą na świeżym powietrzu.
Innymi produktami i składnikami mającymi znaczenie w utrzymaniu mocnych kości jest białko, które pełni funkcje budulcową, witamina K – pełni funkcje mineralizacji kości, składniki mineralne takie jak: magnez, cynk – mają znaczenie odbudowie i prawidłowej gospodarce mineralnej szkieletu.
Podsumowując kwestie żywieniowe, odpowiednio zbilansowana dieta pod względem ilościowym i jakościowym, dostarczająca wszystkie składniki odżywcze takie jak białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne (wapń) ma istotny wpływ w kształtowaniu mocnych i wytrzymałych kości. Unikajmy używek w postaci kawy, alkoholu czy papierosów mają one negatywne oddziaływanie nie tylko na kości ale na zdrowie ogółem.
Alicja Wałdoch – dietetyk